[ Pobierz całość w formacie PDF ]
SPIS TRE
u
CI
1.
Cel Sojuszu i jego fundamentalne zadania w dziedzinie
bezpiecze´ stwa
2
2.
Sedno partnerstwa transatlantyckiego
6
3.
Wzmacnianie zdolno´ci obronnych
9
4.
Zmieniaj˛ ca si˛ rola sił NATO
12
5.
Poszerzanie strefy bezpiecze´ stwa dzi˛ki r´˙nym formom
partnerstwa
16
6.
Otwieranie si˛ Sojuszu na przyj˛ cie nowych członk´w
20
7.
Budowanie nowych stosunk´ w z Rosj˛
22
8.
Szczeg´ lne partnerstwo z Ukrain˛
26
9.
Dialog z pa´ stwami w regionie Morza
´
r´ dziemnego
28
10.
Utrzymywanie pokoju i zarz˛ dzanie kryzysowe
30
11.
Reagowanie na zagro˙enia o charakterze cywilnym
34
12.
Wsp´ łpraca w dziedzinie nauki i ochrony ´rodowiska
36
13.
Metody funkcjonowania NATO
40
14.
Zmiany i ci˛ gło´´
44
1
Cel Sojuszu i jego fundamentalne zadania
w dziedzinie bezpiecze´ stwa
>1
Podstawowym celem Sojuszu P´ łnocnoatlantyckiego
jest strze˙enie wolno´ci i bezpiecze´ stwa wszystkich
jego członk´ w w Europie i w Ameryce P´ łnocnej,
zgodnie z zasadami Karty Narod´ w Zjednoczonych.
W tym celu Sojusz wykorzystuje zar´ wno wpływy
polityczne, jak i potencjał wojskowy, w zale˙no´ci od
charakteru wyzwa´ dla bezpiecze´ stwa, z jakimi
musz˛ si˛ mierzy´ jego pa´ stwa członkowskie. Wraz
ze zmiana˛´rodowiska bezpiecze´ stwa, zmienił si˛
spos´ b, w jaki Sojusz reaguje na te wyzwania. Sojusz
nadal utrzymuje stabilno´´ w całym obszarze euroat-
lantyckim i podlega ewolucji tak, aby mierzy´ sie˛z
nowymi zagro˙eniami, takimi jak terroryzm i inne
wyzwania dla bezpiecze´ stwa poza tradycyjnym
obszarem odpowiedzialno´ci NATO.
godzi to tak˙e we wszystkich pozostałych. Wraz z
podpisaniem Traktatu Waszyngto´ skiego - to jest
dokumentu zało˙ycielskiego NATO - ka˙de z pa´ stw
członkowskich zobowi˛ zuje si˛ wzajemnie wobec
pozostałych do przestrzegania tej zasady i od tej
chwili wsp´ lnie z nimi ponosi ryzyko i zobowi˛ zania,
jak r´ wnie˙ korzysta z zalet wsp´ lnego bezpie-
cze´ stwa. Oznacza to r´ wnie˙, ˙e wiele z aspekt´w
planowania obronnego i przygotowa´ , kt´re
wcze´niej były w wył˛ cznej gestii danego pa´ stwa,
staje si˛ przedmiotem wsp´ lnej troski. Wsp´ lnie
ponoszone sa˛r´ wnie˙ koszty zwi˛ zane z zapew-
nieniem infrastruktury niezb˛ dnej do wsp´ lnego
szkolenia i skutecznej wsp´ łpracy sił zbrojnych.
Organizacja Traktatu P´ łnocnoatlantyckiego (NATO)
jest jedn˛ z podstawowych struktur, w ramach
kt´ rych pa´ stwa członkowskie Sojuszu realizuj˛
swoje cele bezpiecze´ stwa. Sojusz jest mi˛ dzy-
rz˛ dow˛ organizacj˛ , a jego pa´ stwa członkowskie
zachowuj˛ pełn˛ suwerenno´´ i niepodległo´´. Jest
tak˙e forum, na kt´ rym pa´ stwa członkowskie
konsultuj˛ si˛ wzajemnie i podejmuj˛ decyzje w
kwestiach wpływaj˛ cych na ich bezpiecze´ stwo.
Struktury NATO ułatwiaj˛ nieustanne konsultacje,
koordynacj˛ i wsp´ łprac˛ pa´ stw członkowskich w
kwestiach politycznych, wojskowych i gospodarczych
oraz w innych aspektach bezpiecze´ stwa. Promuj˛
r´ wnie˙ wsp´ łprac˛ w obszarach pozawojskowych,
takich jak nauka, informacja, ´rodowisko naturalne
oraz niesienie pomocy ofiarom katastrof.
Ka˙de z pa´ stw członkowskich pozostaje niepod-
ległe i ma prawo do suwerennych decyzji, jednak
dzi˛ ki wsp´ lnemu planowaniu oraz wsp´ łu˙ytko-
waniu ´rodk´ w, mog˛ one cieszy´ si˛ poziomem
bezpiecze´ stwa nieosi˛ galnym samodzielnie dla
˙adnego z nich. To wła´nie jest fundamentaln˛
zasad˛ wsp´ łpracy w dziedzinie bezpiecze´ stwa w
ramach NATO.
Wi˛´ transatlantycka
Podpisanie Traktatu Waszyngto´ skiego w 1949 roku
było wydarzeniem bez precedensu we wsp´ł-
czesnych czasach. Traktat nie tylko zminimalizował
ryzyko zewn˛ trznej agresji, ale tak˙e stopniowo
spajał najwa˙niejsze pa´ stwa europejskie, kt´re w
przeszło´ci cz˛ sto walczyły ze sob˛ , co wykluczyło
jakiekolwiek niebezpiecze´ stwo powt´ rzenia si˛
konfliktu zbrojnego pomi˛ dzy nimi. Co wi˛ cej,
pa´ stwa członkowskie miały uzale˙ni´ si˛ od siebie
nawzajem, a poprzez wzajemn˛ odpowiedzialno´´
za bezpiecze´ stwo miały uzdolni´ si˛ do skutecznej
wsp´ łpracy w wielu innych dziedzinach, poprawiaj˛c
przez to sw´ j byt. Znaczenie Traktatu Waszyngto´s-
kiego szło nawet dalej. Powołał on do ˙ycia
partnerstwo w dziedzinie bezpiecze´ stwa pomi˛ dzy
europejskimi członkami Sojuszu a Stanami Zjedno-
czonymi i Kanad˛ , tworz˛ c stał˛ wie´ transatlantyck˛
pomi˛ dzy Europ˛ i Ameryka˛P´ łnocn˛.
W wyniku pi˛ ciu tur rozszerzania, do 12 pa´ stw
zało˙ycielskich NATO - Belgii, Danii, Francji,
Holandii, Islandii, Kanady, Luksemburga, Norwegii,
Portugalii, Stan´ w Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i
Włoch - doł˛ czyły Grecja i Turcja (1952), Niemcy
(1955), Hiszpania (1982), Polska, Republika Czeska i
W˛ gry (1999) oraz - w najnowszej rundzie rozsze-
rzenia - Bułgaria, Estonia, Litwa, Łotwa, Rumunia,
Słowacja i Słowenia (2004).
Obrona zbiorowa
Sojusz działa według zasady, ˙e bezpiecze´ stwo
ka˙dego z pa´ stw członkowskich jest uzale˙nione od
bezpiecze´ stwa ich wszystkich. Je˙eli zagro˙one jest
bezpiecze´ stwo jednego z pa´ stw członkowskich,
Transformacja NATO
2
Gdy w roku 1949 tworzono Sojusz, Zwi˛ zek
Radziecki był postrzegany jako podstawowe
z pa ´ stwami spoza Sojuszu, co ma w optymalny
spos ´ b przyczynia´ si ˛ do wzmacniania bezpie-
cze ´ stwa euroatlantyckiego.
Obecnie NATO jest znacznie wi ˛ cej ni˙ Sojuszem
obronnym. Sojusz wyci ˛ gn ˛ ł przyjazn ˛ dłon´do
byłych wrog ´ w, a obecnie pracuje nad budowa˛i
zachowaniem pokoju oraz bezpiecze ´ stwa w całym
obszarze euroatlantyckim. W tym celu Sojusz
podejmuje rosn ˛c ˛ liczb ˛ zada ´ oraz obiera coraz
bardziej elastyczne, innowacyjne i pragmatyczne
podej´cie do rozwi ˛ zywania niew ˛ tpliwie zło˙onych
kwestii. Jednocze´nie wzmocnieniu uległa
podstawowa rola NATO, jak ˛ jest gwarantowanie
bezpiecze ´ stwa w obszarze euroatlantyckim, a wiele
pa ´ stw partnerskich poszukuje dr ´ g do członkostwa
w Sojuszu. Trzy pa ´ stwa ´rodkowoeuropejskie -
Polska, Republika Czeska i W ˛ gry - osi ˛ gn ˛ ły ten cel
ju˙ w 1999 roku. Siedmiu kolejnym - Bułgarii, Estonii,
Litwie, Łotwie, Rumunii, Słowacji i Słowenii - udało si ˛
to w 2004 roku.
zagro˙enie dla wolno´ci i niepodległo´ci Europy
Zachodniej. Ideologia, cele polityczne i metody
komunizmu oraz jego potencjał wojskowy sprawiały,
˙e niezale˙nie od rzeczywistych intencji Zwi ˛ zku
Radzieckiego, ˙aden rz ˛ d zachodni nie m ´gł
pozwoli´ sobie na ignorowanie mo˙liwo´ci konfliktu.
W rezultacie, od 1949 roku do ko ´ ca lat 80. - w
okresie nazywanym zimn ˛ wojn ˛ - podstawowym
zadaniem Sojuszu było utrzymanie zdolno´ci
wojskowych wystarczaj ˛ cych do obrony swoich
pa ´ stw członkowskich przed jak ˛ kolwiek form ˛
agresji ze strony Zwi ˛ zku Radzieckiego i Układu
Warszawskiego. Stabilno´´ - gwarantowana w tym
okresie przez NATO - pomogła całej Europie
Zachodniej odbudowa´ sw ´ j byt po zako ´ czeniu
II wojny ´wiatowej dzi ˛ ki temu, ˙e niosła ze sob ˛
pewno´´ i przewidywalno´´, kt ´re s ˛ niezb ˛ dne dla
rozwoju gospodarczego.
Transformacja NATO w minionej dekadzie charak-
teryzowała si ˛ seri ˛ wizjonerskich inicjatyw, kt ´re
były konkretnymi, bardzo praktycznymi odpowie-
dziami na nowe wyzwania i szanse w dziedzinie
bezpiecze ´ stwa w dobie postzimnowojennej. W´r ´d
wspomnianych inicjatyw były: Partnerstwo dla
Pokoju, specjalne stosunki z Rosj ˛ i Ukrain ˛ , dialog z
pa ´ stwami w regionie ´r ´ dziemnomorskim, Plan
Działa ´ na rzecz Członkostwa pomagaj ˛cy
pa ´ stwom aspiruj ˛ cym sprosta´ standardom NATO,
a tak˙e efektywna wsp ´ łpraca z Uni ˛ Europejsk ˛,
Organizacj ˛ Bezpiecze ´ stwa i Wsp ´ łpracy w Europie
oraz Organizacj ˛ Narod ´ w Zjednoczonych. NATO
aktywnie odnosi sie˛r ´ wnie˙ do rodz ˛ cych si ˛
wyzwa ´ dla bezpiecze ´ stwa - prowadzi operacje
zarz ˛ dzania kryzysowego na Bałkanach oraz
zobowi ˛ zuje si ˛ do podejmowania w ka˙dym
stosownym miejscu i czasie działa ´ niezb ˛ dnych do
zwalczania terroryzmu i innych nowym zagro˙e ´ dla
bezpiecze ´ stwa poza obszarem euroatlantyckim.
Polityka uzgodniona przez pa ´ stwa członkowskie
NATO nieustannie ewoluowała wobec zmieniaj ˛ cych
si ˛ warunk ´ w strategicznych. Od zako ´ czenia zimnej
wojny, polityka i struktury Sojuszu uległy fundamen-
talnej transformacji odzwierciedlaj ˛ cej przełomowe
zmiany warunk ´ w politycznych i wojskowych w
Europie, a tak˙e narodziny nowych zagro˙e ´ dla
bezpiecze ´ stwa. Dodatkowo, koncepcja obrony
została poszerzona o dialog i praktyczn ˛ wsp ´ łprac ˛
Ponadto, aby podnie´´ sw ˛ zdolno´´ do podejmo-
wania nowych misji, Sojusz dostosowuje i wzmacnia
swoje zdolno´ci. W tym celu, podczas Szczytu
Praskiego Sojuszu w listopadzie 2002 roku
ogłoszono trzy inicjatywy: stworzenie Sił Odpowiedzi
NATO; reform ˛ wojskowej struktury dowodzenia oraz
3
[ Pobierz całość w formacie PDF ]